Paprika in trial and error
Chipsvingers of kruimels in de zetel. Vetplekken aan je touchscreen of wanneer niemand keek even afgeveegd aan je jeans. Jazeker, chips vind je niet enkel in zakskes of kommekes. Om het maar meteen ontologisch te zeggen: chips is overal. Het kleeft aan alles, en daarmee bedoelen we niet alleen aan onze darmen. Ten minste, dat beweert de gastspreker van deze nieuwe Zduma. Maar hoe prominent is chips werkelijk in ons leven? Aan het woord laten we de in progressieve, meer linksere circuits erg gelauwerde chips-experte Immy Diatly, die voor haar sociale theorieën over maatschappij en samenleven wel grijpt naar een erg alledaags onderzoeksobject.
Zduma: “Immy Diatly, is het niet zo? Wij komen namelijk vandaag bijéén om het over chips te hebben. Dit is op zijn minst verrassend.”
“Heel zeker. Maar vergis u niet. Grills, Hula-Hoops of Wokkels, dat zijn chips voor kindjes. Ik wil het vandaag alleen maar over echte chips hebben.”
Zduma: “Wacht, u bedoelt dat het verschil zich situeert op de vorm?”
“U verdenkt mij van chips-conservatisme?”
Zduma: “Euh, een ring of een visgraat hebben niet de oorspronkelijke en door iedereen gekende chips-vorm.”
“Neen hoor. In Lays ofzo, daar zit nog nen echte patat in. Maar in die speciale vormkes zit helemaal iets anders.”
Zduma: “Iets anders? Wat dan juist?”
“Een idee uiteraard.”
Zduma: “Een idee? Wij consumeren ideeën door middel van chips?”
“Goed dat we meteen tot de kern van mijn sociale filosofie komen. Dat is inderdaad waar mijn werk zich op focust: het Marxisme van de chips. Wist u dat klassentheorie of sociale verschillen niet alleen verklaard kunnen worden aan de hand van chips, maar dat zij eveneens worden bevestigd en uitgedragen door middel van onze chipsconsumptie.”
Zduma: “Marx en chips? Immy Diatly, bent u serieus?”
“Heel zeker. Het interessante aan chips is de ambiguïteit ervan, snapt u. Wat op het eerste zicht als een simpel schijfje aardappel met peper en zout verschijnt, is eigenlijk reeds de perfecte representatie van de revolutionaire proletariër. Een representatie die niet alleen tot de verbeelding spreekt, maar ook iedereen meteen begrijpt.”
Zduma: “Euh, hoe juist? Wij begrijpen dit niet meteen?”
“Iedereen heeft zich al wel eens verslikt in een dwarszittend chippeke, de gevolgen zijn niet min.”
Zduma: “Zeg dat wel!”
“Het is een strijd die vroeg of laat iedereen levert. Bovendien is het veelzeggend dat uitgerekend in Rusland, dat toentertijd voornamelijk agrarisch was, de communistische revolutie de grootste impact had, in tegenstelling tot de geïndustrialiseerde landen waar Marx zijn analyse eigenlijk op baseerde. U begrijpt: dat heeft alles met de aardappel te maken.”
Zduma: “Ik weet niet maar…”
“Opium voor het volk? Da’s chips hé.”
Zduma: “Chips?”
“Toen Marx sprak over 'het spook dat waart door Europa’ zou het me niet verbazen dat hij toen aan chips zat te denken.”
Zduma: “Marx? Aan chips?”
“Uhu. Want welke groente kende in Rusland parallel met de revolutie haar opkomst? Aha! De aardappel natuurlijk. Zeg mij eens, wie zijn vandaag nog steeds de grootste aardappelproducenten? China, Rusland, en Oekraïne. In Noord-Korea zitten ze ook allemaal aan de chips, alleen krijgen we dat niet te zien. Enkel dienen dikke. India, nja, zit daar ook ergens tussen, maar dat is een ander verhaal. De Shakarandi, wat de Indische naam is voor de zoete aardappel, is in de Indische veda’s en voornamelijk in de Upanishaden tegelijkertijd de benoeming voor een belangrijke fase in de opstap naar de wedergeboorte, specifieker in de chikhai bardo. Ook hier zie je opnieuw erg treffend de link tussen boven- en onderbouw, tussen aardappel en metafysica, zeg gerust chips en idee, lichaam en geest, maar dan wel op andere manier dan de concrete sociale theorie waar wij proberen op in te zetten.”
Zduma: “Mag ik u even onderbreken, u lijkt wel te beginnen zweven, terwijl u net het woord ‘concreet’ gebruikt. Chikhai bardo, Upshiandi, Veda – al deze chipssmaken zijn ons ongekend! Kunnen we het misschien over paprika hebben? U had het over een ambiguïteit van de aardappel, kunt u dat misschien al eens concreet maken?”
“Ja daar ging ik toe komen. Enerzijds kan je de met paprika gepeperde, pickles of joppisaus verrijkte patat zien als de proletariër in opstand die zich van zijn ketenen bevrijdt. De proletariër die een weg vindt uit zijn verknechting en zich opklimt. En zoals u weet, patatten zijn met velen.”
Zduma: “Inderdaad ja.”
“Denk ook maar aan de truc met het chipzakje en de handboei. Binnenstebuiten keren, over je hand trekken, onder de boei, en hopla – dankzij het resterende vet kun je zo jezelf bevrijden. Maar tegelijk, mens wat gebeurt het subtiel, wat we niet realiseren terwijl we het eten, is dat chips ons intussen zelf ketent! Deze Hegeliaanse dialectiek, dat chips een manier zijn waarmee we onszelf in onze eigen gevangenschap eten.”
Zduma: “Kan u dat iets meer uitleggen? Over wat soort gevangenschap spreekt u dan?”
FOTO: Ook de traditionele media merkt een verband tussen arbeiders en chips.
(De standaard, 21 januari 2021)
“De supermarkten houden bij wat u koopt hé. Ze doen dat natuurlijk erg slim: met klantenkaarten, kortingen op maat, maandelijkse tegoedbonnen en weet ik wat voor ludieke acties. Maar ondertussen weten ze perfect welk vlees ze in de kuip hebben. Ik heb reeds vernomen dat Netflix een miljardendeal klaar heeft staan met een supermarktketen precies om die informatie te kunnen vergaren. Dan zou het totalitarisme compleet zijn: hun algoritmes van content en kijkgedrag kunnen ze dan eindelijk koppelen aan het type chips dat voor haar films en series wordt gegeten.”
Zduma: “En dat is dan gevangenschap?”
“Dat ik dit moet uitleggen laat alleen maar zien hoe diep de dominante ideologie zit.”
Zduma: “Vertel het toch maar want wij zien nog steeds de link niet.”
“De gedachte van bevrijding en vrijheid wordt geserveerd: je kunt kiezen tussen duizenden soorten chips –vrijheid!–, zoveel smaken, en door ze te eten voel je je verwant met de revolutie, de bevrijding, je eigen uniciteit, tenslotte, het is jouw smaakske, jouw keuze, toch nog voordat je iets door hebt beland je in een suikerdip en legt al het vet voor de rest van de dag jouw verteringsstelsel lam zodat er niet eens een vonk van revolutie kan ontstaan. Meer zelfs, enerzijds werkt chips verslavend, anderzijds voel je je er ook wat ongelukkig door, waardoor je er alleen maar nog meer van gaat willen. En dat is precies waar ze je hebben willen: moe, ongelukkig en licht weerloos. Chips is Prozac light. Het opium, begrijpt u? Dat is trouwens ook waar Netflix op inzet, je als kijker zodanig overrompelen en opzadelen met keuzestress zodat je de gemakkelijkste keuze maakt: die mét zak chips.”
“En dus is revolutie noodzakelijk?”
“Tenzij je een bevolking wilt die niets anders doet dan naar het werk gaan en ’s avonds chips etend naar bewegende pixels kijkt, daar depressief van wordt, naar de psycholoog gaat, en vervolgens onder xanax terug naar het werk kan gaan om ’s avonds terug chips etend naar…”
Zduma: “Oké oké, we begrijpen het. Opvallend, in een eerder Zduma artikel (Zd-3, het bijgeloof van de broccoli) identificeerde de Deense ontdekker-antroposoof-schrijver-wetenschapper-occultist-fysicus-therapeut-historicus-waarzegger-filosoof-handlezer Josef Rammenas namelijk al aardappels tot karakteristiek van onze 20e -eeuwse identiteit. U stelt hier iets soortgelijks. Zit er vanuit verschillende disciplines waarheid in de aardappel?”
“Josef Rammenas bekijkt de aardappel vanuit een astrologisch-dietistische-occultistische levenshouding. Het is te zeggen: als bijgeloof. Wij beschouwen de aardappel, in casu chips, puur historisch. Chips is een klasseproduct.”
Zduma: “Wij? Een klasseproduct?”
“Onze vakgroep historische chipsstudies. Wij werken samen met enkele veelbelovende doctorandi.”
Zduma: “Chips als klasseproduct? Is het eigenlijk nog wel van onze tijd om in de 21e eeuw over klassen en Marx te spreken? Zijn die dingen al niet lang voorbij?”
“Net wat ik bedoel! Marx uiteraard, die is voorbij. Maar chips niet hé. Is chips voorbij misschien? Chips is overal. Chips is allesomvattend. Zoals vroeger de Bijbel, nu chips in iedere winkel en huiskamer. Van in je darmen tot in de Space Shuttle, het is in het grootste en in het kleinste. Akkoord, Marx is zo twintigste eeuws. Marx is voorbij gehold door een pakske chips. Maar omdat chips zo tegenwoordig is, wordt het maar eens tijd dat dit nauwkeurig onderzocht wordt. Niet? Dat nog nooit iemand op dit idee is gekomen illustreert alleen maar hoe diep de dominante chipsideologie zit. Weet u, de 21e eeuwse intelligentsia eten ook gewoon chips hé.”
Zduma: “Chips?”
“Goede wetenschappers leggen nu eenmaal de vinger op het kleinste. Chips zijn het symbool van de democratisering van onze samenleving en daarom een niet te vergeten vehikel om inzicht te verkrijgen in onze sociale verschillen.”
Zduma: “Maar bent u heel de tijd al serieus? We spreken wel degelijk over chips? Ringelings? Peper en zout…”
“Eens een luxeproduct, nu standaard in ieder huishouden. Of eet u elke avond kreeft uit een zakske? Het is zoals Thomas Edison zei: “We’ll make electricity so cheap, that only the right will burn candles.”
Thomas Edison en chips, die link hadden wij bij Zduma nog niet gezien. Maar toegegeven, al bij al een wel erg complexe manier om te zeggen dat in een pakje chips de lamp brandt. Anders gesteld: om te stellen dat de keuze om chips niét te eten een privilege is. Want of dit werkelijk een keuze is die voor ons gemaakt wordt? Is het zoals de duif in de skinnerbox, wij in onze sofa met een zak chips? Chipske per chipspke onze identiteit vormend - of uithollend. Zijn we echt slachtoffer van onze eigen bevrijding?
Het voelt allemaal wat Platoons aan. Achter de wereld van de chips schuilt nog een heel ander, voor de chipseter afgesloten universum. Gelukkig is er de onderzoeksgroep van Immy Dialtly (‘de Filosofen bij Plato’) die ons ‘de Ware Ideeën’ toont. Laat ons niet lachen. Want of we daarbij echt een bepaald idee, een bepaalde houding, een levensstijl consumeren – eerder dan gewoon chips? Wantrouwen tegenover chips verwacht je eerder uit diëtistische hoek, niet vanuit de sociale theorie. Is chips niet gewoon lekker, goedkoop en overal beschikbaar? Zduma besloot een verdediger van de chips erbij te halen, die voor dit artikel liever anoniem wou blijven.
“Niet uit schaamte ofzo hé. Allez ja, net door geen naam te vermelden wil ik iedereen representeren die ’s avonds in de zetel… Mensen mogen gerust weten dat ik dagelijks chips eet. Iedere namiddag Ringelings of Hula Hoops. En ’s avonds vaak nog zout, paprika of...”
“Verschrikkelijk! Niet eens echte chips.”
“Ronduit degoutant met wat voor een dedain hier al heel de tijd over wokkels of Hula Hoops wordt gesproken. Terwijl het Mia Doornaert zelf is die hiërarchie in chips aanbrengt.”
“Mia Doornaert?”
Zduma: “Mia Doornaert?”
“Is dit dan geen discussie met Mia Doornaert?”
Zduma: “Waarom zou u dat denken?”
“Omdat eigentijdse gebruiken niet alleen niet begrepen, maar ook aangevallen worden.”
“Ik ben gewoon maar Immy Diatly hoor. Voorzitster van de vakgroep historische chipsstudies.”
“Achzo. Maar ik heb u wel gehoord, Immia Doorni. U brengt vermeende hiërarchie in het heden van onze chips aan.”
“Ik hiërarchie aanbrengen in chips? De verschillen liggen in chips zelf besloten. Wij leggen ze alleen maar bloot. Zoals gezegd de onder- en bovenbouw in de chips.”
“Trouwens Hoela Hoops worden handgerold”, stelt onze verdediger. “Niets met tweederangschips te doen! Mij lijkt het gewoon dat u uit een persoonlijke voorkeur voor bepaalde chips een hele wetenschappelijke theorie heeft ontwikkeld die uw smaak met algemene waarheid moet staven.”
“U verdenkt mij van chipsfraude?”
“Fraude? Favoritisme! Het is mij al wel duidelijk dat u Hula Hoops Barbecue niet kan smaken.”
“Ik beken: ik lees mensen hun persoonlijkheid af van de chips die ze eten. Het is zoals een geopende hand in de caravan bij de waarzegger. Tja, de maskers vallen nu eenmaal af wanneer iemand Hula Hoops serveert.”
“En kroepoek?”
“Kroepoek is een buitenbeentje, net zoals het Chinees Marxisme. Daarover wil ik vandaag niet spreken. Bestaat overigens uit een andere grondstof.”
Zduma: “Immy Diatly, zou u onze lezers kunnen laten zien hoe onderbouwd die historische chipsstudies zijn? Welke hiërarchieën, waarvan zonet sprake, die in chips besloten liggen onderzoekt u dan?”
“Neem nu bijvoorbeeld het recente assortiment aan groentechips. Je kent ze wel. Kikkererwten, quinoa en dat soort dingen.”
“Lekker!”
“Wel, deze zijn exact zoals houten tandenborstels of bamboe rietjes en wattenstaafjes in de strijd tegen plastic. Het is zoals heel je huis volhangen met led-lampen, terwijl 90% van alle uitstoot bij een honderdtal bedrijven ligt.”
Zduma: “Waarmee u bedoelt?”
“Het individu neemt zo een schuld op zich die niet van haar is en meent daarboven nog iets te kunnen veranderen ook! Groentechips als protest tegen zowel de vleesindustrie als tegen vet ongezond eten, terwijl het niets uithaalt en het systeem van de verzadigende keuze en productie zich nog sterker sluit.”
“Houdt u eigenlijk wel van chips?”
“Houden van is niet belangrijk. Wij proeven ze in onze vakgroep allemaal met wetenschappelijke precisie.”
“U kijkt echt neer op chips hé? Of toch die speciallekes. Maar wat dan met zoute chips, é?”
“Kijk zoute chips, daarvan zou je kunnen zeggen: dat zijn de conservatieven. Maar onderzoek wijst uit dat conservatieven niet graag toegeven dát ze conservatief zijn. En omdat ze in het kopen van zoute chips een conservatieve bekentenis menen aan te voelen, je moet er tenslotte mee langs de ogen van de kassierster, grijpen zij eerder naar paprika.”
“Naar paprika?”
Zduma: “Hé Paprika?”
“Centrum rood. Tja, er zit vanalles tussen chipseters hoor. Wij zien de vreemdste dingen!”
Zduma: “Dat moet zijn!”
“Maar wie zijn dan die zouteters als het niet de zouteters zijn?”
Zduma: “Ja. We merken nu pas hoe uiterst complex chipsstudies zijn...”
“Nog zoiets. Is het u misschien al opgevallen dat men tegenwoordig zouten chips niet meer zouten chips noemt?”
Zduma: “Zouten chips?”
“Niet meer. Naturel.”
“Smaakt nog steeds naar zout.”
“Net wat ik bedoel. De dingen zijn niet zomaar de dingen. Laat staan hoe we ze noemen. U begrijpt dat de revolutionaire proletariër, die zich van zijn ketenen tracht te bevrijden, hierdoor met de nodige complexen wordt opgezadeld. Met naturel wordt zijn revolutie de kop ingedrukt. Tja, onder de zoute chips etende bevolking vinden we verwonderlijk veel progressieve jongeren.”
“Hoezo…”
“U kent ze wel, de niet-progressieve progressieven, de zogenaamde chipsters.”
Zduma: “Zijn we, als u het zo allemaal stelt, dan niet al voorbij het Marxisme?”
FOTO: Naturel of zout? Een onmogelijke revolte? Geen onschuldige thema's in de historische chipsstudies.
“Marxisme, Neo-Marxisme, Cultuurmarxisme of Cultuurgewasmarxisme, die discussie is bijkomstig. Begrijpt u het niet? Dit is post-ironisch-consumentisme. Welke naam het kind heeft vind ik minder belangrijk dan de vraag of het zelfstandig kan wandelen. Het is te zeggen: naturel. Je weet wel. Waar het om gaat is dat de vermeende klassenstrijd die via de chips (niet) gevoerd wordt eigenlijk een manier is van de dominante ideologie om de eigenlijke strijd om de menselijke vrijheid te verhullen.”
“De eigenlijke strijd?”
Zduma: “De menselijke vrijheid?”
“Dat het een schijngevecht is. Alsof de zogenaamde individuele keuze tussen zout of paprika een bewijs is van een vrije wereld.”
Zduma: “Geraakt u nog wel zonder angstaanvallen uit de supermarkt?”
“Zeker niet als ik al die rijen aan wokkels zie.”
“Iedereen staat vrij de chips te eten die hij of zij lekker vindt.”
“U bent een aanhanger van het neo-chipsliberalisme, niet?”
“Ik begrijp al die dingen niet. Ik grijp ‘s avonds in mijne zak chips zoals ik wil. Of nu Hula Hoops of ringelingsliberalisme.”
“Er zijn zelfs foto’s van Hitler met een pakske Hula Hoops chips in zijn binnenmantel. Zegt genoeg hé. Daarbij H.H., Hula Hoop, da’s Heil Hitler hé.”
“We moeten elkaar als mens zien. Niet als chipseters.”
“Laat mijn onderzoek nu net zeggen dat dit de facto onmogelijk is.”
“Tuurlijk wel!”
Zduma: “Kunnen we alstublieft bij het thema blijven? Het nationaalsocialisme was een andere vorm van totalitarisme, dat we in dit artikel liever niet met Marxisme willen vergelijken. Immy Diatly, graag nog even duidelijk: wat is uw punt nu eigenlijk?”
“Dat het onmogelijk is om uit de cirkel der chips te stappen. Wij kunnen niet beslissen onszelf niet te zijn, wanneer die beslissing niet tot onze keuzes behoort.”
“Onbegrijpelijke chips eet u.”
Zduma: “Tot slot, Immy Diatly, hoe bent u chips-experte geworden?”
“Gekend zijn natuurlijk tot de verbeelding sprekende autodidacten. De dilettanten van de chips vindt men overal terug. Wat mensen niet weten is dat na mijn professionele bachelor in de chips en een succesvol doctoraat over de mechanismen van de chipsvrije wil ik nog jarenlang zorgvuldig chips in laboratoria gegeten heb. Mijn werk was onopgelost. Een thesis schrijven, een doctoraat, vaak volstaat dit niet om het werkelijke, wat telkens zo veel groter is dan je onderzoek, over te brengen. Het is helaas een gevoel dat veel talentvolle wetenschappers kennen. Ze zitten vast in hun werk. Vast, net zoals wij vastzitten in de chips! U begrijpt: plots begon ik interessante parallellen te zien! In dat soort nachtelijke verveling tijdens mijn diensturen hield ik chips onder microscopisch licht, ik zocht een bezigheid, soms hield ik chips als een diamant onderzoekend in de lucht, soms hield ik chips als een brief betekenisvol boven het hoofd, dan volgden weer behavioristische experimenten of paprika in trial and error. Uiteindelijk is mijn zuiver wetenschappelijk onderzoek via de gedragswetenschappen in de sociologie uitgemond en zo in een stroomversnelling gekomen, met mijn huidige inzichten als resultaat. Ik zou hier graag nog mijn nieuwste uitvinding bespreken.”
Zduma: “Een uitvinding?”
“Om chips bewuster te eten. Zie het als een soort klasseverzet: graffiti op de muren, stenen door de autoruiten, voetzoekers in de banlieu’s, maar dan vanuit de zetel uiteraard.”
Zduma: “Spannend! En die is?”
“De chipslepel.”
“De chipslepel?”
“Onze vrijheid is een soort inbegrip van zichzelf geworden. Freemdom is a strength to small to use. Mij lijkt dat de keuze om chips niet te eten ons onmogelijk is gemaakt. Daarom dat ik een realistischere keuze wil aanreiken en chips anders wil eten. Misschien dat we ons zo bewust kunnen worden van…”
Zduma: “Jaja, dankuwel! We begrijpen het intussen!”
Uit: Zduma, fictief tijdschrift voor literatuur. Juli 2021
Comments